معرفی اجزا و عملکرد موتورخانه گرمایشی
اجزاء اصلی یک موتورخانه گرمایشی که در شکل ۱ نمایش داده شده است، شامل موارد زیر است :
دیگ (بویلر): وسیله ای است که در آن سیال عامل (آب)، به کمک حرارت ناشی از شعله ایجاد شده توسط مشعل گازسوز یا گازوئیل سوز، گرم میشود. سیال حامل انرژی، به منظور تامین آبگرم بهداشتی و یا نیاز گرمایشی ساختمانها مورد استفاده قرار میگیرد. انواع بویلرهای متداول شامل بویلرهای آبگرم، آب داغ و یا بخار میباشد.
منبع آب گرم مصرفی: مخزنی است جهت تامین آب گرم بهداشتی که از سیال حامل انرژی، برای گرم کردن آب سرد ورودی شهر استفاده میکند. در موتورخانههای معمول، آب گرم خروجی ازبویلر، وارد کوئلهای منبع کوئلی شده و از چند شاخه لوله رفت و برگشتی گردش نموده و پس از تبادل حرارت با دیوار لولههای آن، از کویل خارج میگردد. تبادل حرارت انجام شده باعث گرم شدن لوله (مسی، استیل، … ) شده و در نهایت منجر به گرم شدن آب سرد خارج لوله که آن را احاطه کرده است میشود.
در موتورخانههای کوچکتر، علاوه بر امکان استفاده از مبدلهای کوئلی، استفاده از منابع آبگرم دوجداره نیز رواج دارد. همچنین در سالهای اخیر استفاده از مبدلهای صفحه ای نیز برای تامین آبگرم مصرفی متداول شده است.
منبع انبساط: که در ارتباط مستقیم با سیستمهای تحت فشار در موتورخانه (ماننددیگهای آبگرم و چیلر) میباشد و برای کنترل انبساط حجمی آب موجود در سیستمهای تاسیساتی در اثر افزایش دما، تعبیه میشود. منابع انبساط بنابر نوع فشار کاری به دو دسته منابع باز و بسته تقسیمبندی میشوند:
نحوه کارکرد سیستم موتورخانه گرمایشی به این صورت است که آبگرم تولیدی در دیگ، توسط لوله رفت آبگرم از قسمت بالای دیگ، به کلکتور رفت آبگرم، فرستاده میشود و از آنجا آبگرم توسط لوله رفت آبگرم به منبع آبگرم (دو جداره یا کوئلی) و توسط لوله رفت آبگرم چرخشی به طرف پایانههای حرارتی ساختمان (رادیاتورها، فن کوئلها و …) جریان مییابد.
آبگرم ورودی به جداره خارجی منبع آبگرم (مخزن دو جداره یا کوئلی)، پس از تبادل حرارت با آب درون استوانه میانی یا کوئلها، از طریق لوله برگشت آبگرم به کلکتور برگشت متصل میشود. لوله برگشت آبگرم چرخشی نیز از طریق لوله دیگری به کلکتور برگشت متصل میشود. بین کلکتور برگشت آبگرم و دیگ، یک دستگاه پمپ نصب شده که آبگرم را بین دستگاههای تبادل کننده حرارت (پایانههای حرارتی ساختمان، مخزن دو جداره) به جریان در میآورد.
در سیکل آبگرم بهداشتی، آب سرد (آب شهر) از قسمت پایین استوانه میانی به منبع آبگرم (مخزن دوجداره) وارد میشود و پس از تبادل حرارت و گرم شدن از قسمت بالای مخزن و از جهت مخالف خارج و به طرف وسایل بهداشتی ساختمان جریان مییابد. لوله برگشت آبگرم مصرفی نیز از طرف ساختمان به موتورخانه وارد شده و از طریق پمپ به قسمت وسط استوانه میانی مخزن دوجداره وصل میشود. این پمپ، آب گرم مصرفی را بین مخزن دوجداره و وسایل بهداشتی به جریان در میآورد تا با باز کردن شیرهای آب گرم مصرفی بلافاصله آب گرم از شیر خارج شود.
مخزن انبساط دارای دو لوله رفت و برگشت آبگرم است. لوله رفت این مخزن به کلکتور رفت متصل میباشد. لوله برگشت مخزن انبساط نیز به کلکتور برگشت و قبل از الکتروپمپ متصل میگردد.
به طور کلی راهکارهای متنوعی برای بهینه سازی مصرف انرژی در تاسیسات ساختمانها وجود دارد که یکی از موثرترین و پربازدهترین آنها نصب سامانههای کنترل هوشمند موتورخانه گرمایشی میباشد. نوع کنترل مورد استفاده در این راهکار شامل کنترل زمان کارکرد تجهیزات و همچنین کنترل بارگرمایشی ساختمان متناسب با دمای هوای بیرون ساختمان میباشد. تجریبات نشان میدهد که به کمک این راهکار، امکان صرفهجویی قابلتوجهی در مصرف گاز ساختمانها (به ویژه در ساختمانهای دارای کاربری منقطع) به وجود خواهد آمد. صرفهجویی تایید شده به واسطه این راهکار، توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور در ساختمانهای اداری معادل %۴۰ و در ساختمانهای مسکونی برابر %۱۵ برآورد شده است.
همچنین به کمک استفاده از سامانه مانیتورینگ و پایش آنلاین موتورخانه گرمایشی امکان پایش عملکرد موتورخانه گرمایشی به همراه کنترل از راه دور فراهم خواهد شد.